Komunitarioa izan omen da munduko bazter guztietan, eta edozein denboretako giza-taldeetan, nagusitu den kontakizuna. Eta horren klabea transmisioaren kateari eustea dela esan daiteke. Kontakizun horren historizitateari begiratuz gero, gizabanakoek eta beren komunitateek progresiboki egin duten aurrerapena haien aurreko belaunaldien ahaleginen emaitza ere badela aitortu beharra dago. Hori bera da gure kasua. Eta esperientzia historikoaren transmisio zintzoenetik ikasten dugunean, ez dugu ahaztu behar herri senaren eguneratzea egiten ari garela eta, bide batez, euskal kontzientzia iraunarazten. Ez da, baina, arazorik edo ezbairik gabeko prozesua. Aldaketaren aurreko beldurraren eta berrikuntza sustatzeko beharraren arteko tentsio etengabean bizi izan gara beti.
Hala ere, komunitategintzak